Fesleğen Nedir? Fesleğen Faydaları & Bakımı İle İlgili İpuçları

Bitki dünyasında ocimum basilicum olarak bilinen fesleğen, dilimizde ise reyhan ve fesliken isimleriyle de adlandırılır. Dünya çapında büyük bir üne sahip olan bu bitkinin sağlık açısından pek çok fayda içerdiği için yetiştirmesi de önemlidir. Ballıbabagiller familyasından Ocimum cinsini oluşturan fesleğen faydaları nedeniyle adından sık sık söz ettiren bir bitkidir. Genellikle ılıman iklimlerde yetişir ve Avrupa’da fesleğene Yunan reyhanı yani Greek basil adı verilir. Bu bitkinin yetişkin hale geldiğinde bile ortalama boyu 15 ile 60 cm arasında değişiklik gösterebilir.

Anavatanı Güney Asya olan fesleğen, Akdeniz ikliminde rahatlıkla yetiştirilebildiği için ülkemizde de bol miktarda bulunur. Türkiye’de özellikle Ege ve Akdeniz kıyı şeridi boyunca sık sık fesleğen yetiştirildiği görülebilir. Tropik ve ılıman bölgenin iklim koşullarına uyumlu olan bu bitkinin yeşil renkli gövdesi vardır. Kare kesitli ve boydan boya kabarık çizgilerle dolu olan fesleğenin gövdesinden köküne doğru gidildikçe rengi kızıl hale gelir. Oval biçimli yaprakları ile karakterize olan fesleğen bitkisinin yeşil renkli yapraklarının kenarları dişli ve uçları da sivri biçimdedir. Bu yazımıza göz atarak evde veya doğal toprak ortamında fesleğen bitkisi yetiştirmek isteyenler için çok önemli detayları öğrenebilirsiniz.

Fesleğen Nedir?

Türkiye’de özellikle Akdeniz iklimi görülen ılıman yerlerde yetişen fesleğen, sağlık açısından çok faydalı bir bitkidir. İçinde yetişmeye uygun saksı, toprak ve benzeri alanlar hazırlandığında fesleğen yetiştirmek sanıldığı kadar zor değildir. Özellikle fesleğen nedir ve faydaları nelerdir gibi araştırmalar yapan kişiler, bu bitkinin sağlık açısından muhteşem faydalar sunduğunu görebilirler. Bu nedenle Ege ve Akdeniz kıyı şeridi boyunca pek çok kişinin fesleğen bitkisi yetiştirdiği bilinmektedir.

Ilıman iklim bitkisi olan fesleğen, tek yıllık bitkiler grubuna alınır. Yemeklerde tüketilen fesleğen kokusuyla ev ortamında da süs bitkisi olarak tercih edilebilir. Yaz sonunda çiçek açan fesleğenin çiçekleri beyaz, pembe ve sarı beyaz renkli olabilir. Gerçek fesleğen bitkisinin tohumları küçük yapılı ve koyu kahverengi renktedir. Taze veya kurutularak tüketilebilme imkanı vardır. Yemeklerde sık sık kullanılan fesleğen, pişirip veya çiğ biçimde yenebilir. Bu bitki yaz mevsiminde bol miktarda çiçek açar. Ilıman iklim koşulları sevdiği için fesleğenin yaşama evresi ilk bahar ayında başlar ve sonbaharın sonuna kadar devam eder.

Reyhan ve Fesleğen Aynı Mı?

Halk arasında reyhan bitkisi olarak da adlandırılan bitki ile fesleğen aynıdır. Sağlık açısından çok faydası bulunan fesleğen bazı yörelerde reyhan adıyla adlandırılır. Fesleğen çiçeği yaz mevsiminde farklı renklerde açarak süs bitkisi olarak kullanılabilir. Ancak fesleğen genellikle yemeklerde çiğ veya pişirilmiş biçimde tüketilmesi için yetiştirilir. Bu şifalı bitkinin yemek dünyasında da geniş bir kullanım alanı vardır. Yemeklere özel bir tat katan fesleğen, özel tarifli yiyeceklerde de reyhan adıyla yemek tariflerine dahil olabilir.

Fesleğen Yetiştirirken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yiyeceklerde lezzet arayanların yanı sıra şifalı bitkileri tüketmeye dikkat edenler de kendi evlerinde fesleğen yetiştirmeyi seçebilirler. Evde fesleğen bakımı yaparken dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Çünkü bu bitki tek başına saksıya ekilebileceği gibi diğer otlarla da uyumlu biçimde yetişebilir. Bu yüzden evinde hali hazırda maydanoz, tere gibi otları yetiştiren kişiler, ılıman iklim koşullarında aynı saksıya fesleğen tohumu atarak bu bitkiyi yetiştirebilirler.

Ev ortamında fesleğen yetiştirmek için saksı ve toprak alaşımlı olmayan herhangi boyuttaki bir kap kullanmak yeterlidir. Saksı için seçilmesi gereken toprağın mutlaka humuslu toprak yani mineral bakımından zengin formda olmasına dikkat edilmelidir. Toprağın sulanmasında drenajı sağlayabilmek için saksının en alt kısmına ufak boyutlarda çakıl taşları koymak yeterlidir. Evde daha farklı çözümler bulmak isteyenler ise saksı dibine çakıl taşı yerine Antep fıstığı veya ceviz kabuklarını da kullanabilir.

Fesleğen Bakımındaki Sorunlar ve Çözümleri

        

Ev ortamında fesleğen yetiştirmek isteyen pek çok kişi bu bitkinin yaşam koşullarını merak etmektedir. Evde saksıda fesleğen yetiştirmek için saksının humuslu toprak ve drenajlı bir biçimde doldurulmasına özen

göstermeniz gerekir. Saksıya dolduracağınız humuslu toprağın ardından fesleğeni sert rüzgar ve soğuk havalardan korumanız tavsiye edilir. Ekimden sonra her bir fidenin arasında 20 cm boşluk olması fesleğenin sorunsuz biçimde büyümesi için yeterli olacaktır. Boşluklar aynı zamanda bitki çevresindeki havanın devir daim yapmasını ve fidenin oksijenden bol miktarda yararlanmasını sağlar.

Fesleğen İçin İdeal Toprak Seçimi

Ev koşullarında fesleğen yetiştirmek için ideal saksı ve toprak seçimine özen gösterilmelidir. İnternet üzerinden fesleğen nasıl bakılır sorusunun yanıtını arayan kişiler genellikle bitkinin gür biçimde yetişmesini sağlayan toprak konusunu göz ardı etmektedir. Akdeniz ikliminde doğal koşullarda yetişebilen fesleğen, saksıda mutlaka kaliteli ve humuslu toprakta yetiştirilmelidir. Bitkini doğrudan ışık almayı sevdiği bilindiği için devamlı zengin minerallerle büyümesi sağlanmalıdır. Toprak bakımı konusunda yaşanabilecek problemler fesleğen fidesinin büyümesine engel olabilir. Mantar hastalığına yakalanmış bir bitki sararıp yaprağını döktüğü için fesleğeni mantara karşı korumak gerekir. Bu yüzden humuslu toprak seçilirse hem fesleğenin hızlı büyümesi hem de mantara karşı korunmuş olması mümkündür. Ayrıca fesleğenin kökleri fazla suyu sevmediği için su tutan topraklar yerine suyu süzen toprak cinsi tercih edilmelidir.

Saksıda Fesleğen Sulama Miktarı

Sağlık açısından pek çok faydası bulunan fesleğenin toprağı humuslu ve zengin olduktan sonra ideal aralıklarla sulanmasına dikkat edilmelidir. Fazla suyu sevmeyen fesleğen toprağı sürekli ıslak kalırsa bitkinin çürümesine yol açabilir. Evde veya bahçenizde bakacağınız fesleğen ekimden sonra ortalama 1 hafta içinde köklenmeye başlar. Hem fazla suyu hem de kuraklığı sevmeyen fesleğenin sulanmasında uzmanların görüşlerine kulak vermeniz gerekir. Yaz mevsiminde aşırı sıcak havalarda fesleğen bitkisinin ihtiyaç duyduğu su miktarı haftada 2 – 3 kere sulamaktır. Ancak kış mevsiminde ise sulama sıklığını daha az tutmak yeterli olacaktır. Bununla birlikte evde saksıda baktığınız fesleğenin suya ihtiyacı olduğunu anlamak için yapraklarına dikkat etmeni gerekir. Çünkü fesleğen bitkisinin yaprakları sararmaya başlamışsa yeterli su alamadığı için kurumaya başladığını gösterir.

Fesleğenin İhtiyaç Duyduğu Gün Işığı Yoğunluğu

Türkiye’de özellikle Ege ve Akdeniz gibi ılıman iklim bölgelerinde yetişen fesleğen, güneşi ve sıcak havayı çok sever. Bu nedenle ülkenin en güney kısmında güneşli gün sayısı bol yerlerde fesleğen bakımı çok daha kolay hale gelebilir. Eğer fesleğeni bahçede yetiştirecekseniz mayıs ayında ekmeniz, saksıda büyütecekseniz mart ayında ekim yapmanız tavsiye edilir. Ortalama 7 günde kök salmaya başlayan bu bitkinin yoğun gün ışığı aldığından emin olmanız gerekir. Aynı zamanda doğrudan güneş ışığı altında fesleğenin toprağının üst kısmı kuruyabilir. Bunu fark ettiğiniz zaman sadece toprağın üst düzeyini ıslatacak kadar sulama yapmanız güneş ışınlarının yakıcı etkisini ortadan kaldırır. Evde saksıda yetiştireceğiniz fesleğenin cam kenarında veya balkonda günlük en az 4 saat boyunca güneş almasına özen göstermeniz gerekir.

Fesleğenin Faydaları Nelerdir?

Genellikle yiyeceklerde kullanılan fesleğen kendine has kokusu ile evde süs bitkisi olarak da tercih edilebilir. Bu yüzden fesleğen nerelerde kullanılır sorusunun yanıtı her ihtiyaca göre değişiklik gösterebilir. Genellikle yemeklerde aroma verici ve lezzet katıcı olarak kullanıldığında fesleğenin vücuda olan faydalarından maksimum düzeyde yararlanmak mümkündür. Halk arasında reyhan adıyla da bilinen bu bitkinin öne çıkan faydaları şunlardır:

• Yemeklerde kullanıldığında iştah açar.
• Sindirimi düzenler ve hızlandırır.
• Kuru öksürüğe karşı iyi gelir.
• Ağız içinde oluşan aft ve yaraları geçirir.
• Arı sokması yüzünden oluşan travmayı giderir.
• Saç köklerini güçlendirir ve saç dökülme hızını yavaşlatır.
• Enerji verir ve zinde hissettirir.
• Sakinleştirici özelliği ile vücudun rahatlamasını sağlar.
• Selülit ve benzeri cilt problemlerini azaltır.
• Sivrisinekleri kovmak için doğal çözümdür.
• Besleyici bir aromatik bitkidir.

Görüldüğü üzere fesleğen bitkisinin çiğ veya pişmiş biçimde tüketiminde pek çok faydası olduğu ortadadır. Sadece ülkemizde değil dünyanın dört bir yanında ilgi çeken fesleğen bitkisinin çiğ olarak salatalarda tüketimi de mümkündür. Herkes kendi ağız tadına göre fesleğen bitkisini çeşitli yemeklere lezzet verici olarak kullanabilir. Tüm bunların yanı sıra iç mekana hoş kokular verdiği ve sigara dumanı gibi kötü kokuyu çektiği için evde süs bitkisi olarak kullanılabilir.

Fesleğen Bakımında Önemli Bilgiler

Evde fesleğen bakmayı düşünen kişiler öncelikle bu bitkinin hangi ortamlarda verimli biçimde yetiştiğine dikkat etmelidir. Eğer ev koşullarınız fesleğen bitkisinin gür biçimde yetişmesine elverişli değilse bu durumda alternatif yöntemleri tercih etmeniz gerekir. Genellikle fesleğen bakımında şu hususlara önceden dikkat etmekte fayda vardır:

• Evde fesleğen yetiştirirken günde en az 4 saat güneş görebileceği bir konum seçilmelidir.
• Fesleğen aşırı rüzgarı ve soğuk havayı sevmez.
• Aromasını ve kokusunu kazanması için daima ılıman bir ortamda tutulmalıdır.
• Fesleğeni sulamak için toprağının biraz kuruması yeterlidir.
• Havasız ortamda tutulmamalı ve balkonun az esinti olan kuytu köşeleri seçilmelidir.
• Fesleğen toprağının bol humuslu ve mineral bakımından zengin olmasına dikkat edilmelidir.
• Saksıda yetiştirmek istediğiniz fesleğen için suyu çabuk süzen toprak kullanılmalıdır.

Bu tür kriterlere dikkat ederek kendi evinizde de fesleğen yetiştirme imkanına sahip olabilirsiniz. Yeşil bitkiler arasında şifa kaynağı olarak bilinen fesleğen kalp ve damar sağlığını koruduğu için her yaşta tüketilebilir. Fesleğenin lezzetinin gelişmesi için her haftada en az bir kere yapraklarının kesilmesi gerekir.

Fesleğen Yapraklarını Toplama Yöntemi

Pek çok kişinin merak ettiği fesleğen yenir mi sorusuna yanıt olarak bu bitki yaprakları ile tüketilebilen yeşil bitkiler arasında yer alır. Fesleğen yaprakları çiçek açana kadar toplanabilir. Yaprakları toplarken koparmak yerine en üst bölgedekilerden başlayacak şekilde dalların kesilmesi yeterli olacaktır. Bu sayede hem fesleğen yemek için elinizde ürün olacak hem de bir sonraki seferde bitkinin daha gür yaprak çıkarmasını sağlayabileceksiniz. Fesleğen yapraklarını toplarken taze olmasına dikkat edilmelidir. Reyhan yaprakları kuruduğunda lezzetini, aromasını ve kokusunu kaybeder. Fesleğen pek çok yemeği pişirirken aroma verici olarak veya çiğ biçimde salatalarda tüketilebilir.

Kuruyan Fesleğen Yeniden Canlanır Mı?

Fesleğen bakımı konusunda yeterli tecrübeniz yoksa, ilk seferde bu bitkiyi istemeden de olsa kurutma durumuyla karşılaşabilirsiniz. Özellikle uzun süre evde kalmadığınız zaman yeterli bakım görmeyen fesleğenler kuruyabilir. Saksıda bakılan fesleğenin kuruması durumunda çok geç olmadıysa bitkiyi yeniden canlandırma imkanına sahip olabilirsiniz. Bunun için fesleğene zarar vermeden saksıdan çıkarın ve toprağını değiştirin. Saksıda kurumuş fesleğenin köklerini koparmadan ölü topraktan arındırılması ve gübreli yeni toprağa alınması sayesinde yeniden canlanması mümkün olabilir. Yeni saksısında, güneş gören bir yerde ve suyunu eksik etmeden baktığınız fesleğen yeniden yeşerip kokusunu kazanacaktır. Fesleğen bakımında gerekli ılıman ortam, güneş ışığı ve bol humuslu toprak çok önemlidir.