Filografi Nedir? Filografi Sanatı ile Yapılmış Tablo Örnekleri

En temel tanımı ile çivilerin arasından teller ya da iplerin geçirilerek estetik görünüm verilmesi anlamı taşıyan filografi sanatı son derece özenli örgü işlemlerini içeren ve yapıldığında ortaya harika görünümler çıkaran bir sanat dalıdır. Yapımında her ne kadar ustalık istiyor görünse de zamanla yapmaya başladıktan sonra farklı görünümde eserlerin ortaya çıkması kaçınılmazdı.

Filografi Nedir?

Filografi nedir sorusuna yanıt vermek için en temel tanımı ile çivilerin arasında tellerin ve iplerin kullanılarak estetik görünüm sağlanması açıklaması yapılabilmektedir. Elbette ortaya çıkacak olan pano belirli bir estetik kaygı güttüğü için filografi yaparken belirli yöntemleri takip etmek gerekmektedir. Filografi sanatının çıkış yeri olarak Ortadoğu bilinmektedir. Ancak tüm dünyada tercih edilen bir sanat yöntemidir. Özellikle son zamanlarda Retro gibi estetik akımların baskın olması nedeniyle filografiye olan talep de artmıştır.

Filografi Özellikleri Nelerdir?

Filografi malzemeleri ve yapımı itibariyle bir takım önemli noktalar taşımaktadır. Filografi sanatı bütüm modelleri uygulamaya imkân veren bir alan olması nedeniyle model seçmek ya da model bulmak gibi bir sorun yaşanmamaktadır. Bu bakımdan konu sınırlaması bulunmaz ve hat uygulamaları, amblemler, manzara resimleri, figürler, minyatürler, çiçek desenleri ya da çizgi film karakterleri gibi pek çok alanda filografi uygulanabilmektedir. Detaylı ve özenli bir şekilde yapıldığında filografi sonucunda ortaya çıkan eserler son derece güzel ve hoş olmaktadırlar.

Filografi Nasıl Yapılır?

Filografi nasıl yapılır sorusuna yanıt bulmak için temel malzemelere sahip olmanız gerekmektedir. Buna göre; 12 mm ya da 17 mm kalınlığında sunta, koyu renkli kadife, deri ya da pelüş kumaş, başsız cam çivisi, tel örmede kullanılan orta boy çuvaldız iğnesi, renkli bobinaj teli, gümüş ya da sarı renkli yaldız boya, zımba makinesi, toz alma fırçası, çerçeve, ufak boy kargaburun, yan keski ve tornavida olarak sayılabilmektedir.

Yapımı için gereken malzemeleri detaylandırmak gerekirse;

• Ahşap plaka; filografi tablo için en önemli malzeme konumundadır. Plakanın düz olması ve aynı zamanda pürüzsüz yüzeye sahip olması gerekmektedir. Başlangıç olarak 12 mm ya da 17 mm tavsiye ediliyor olsa da 8 mm sunta kullanımı da yeterli olacaktır. Başlamak için filografi deseninize uygun olacak bir büyüklükte sunta seçmeye de dikkat etmeniz gerekir.
• Kumaş; suntanın kaplanmasında gerekli olacak kumaş esasında zorunlu olarak görülmemektedir. Ancak sunta zeminine farklı bir renk vermek istiyorsanız bu durumda sunta üzerinde kumaş kullanılması gerekmektedir. Kumaş seçiminde kadife ya da pelüş gibi türler seçilebilmektedir.
• Zımba makinesi; kumaş kullanılacaksa gerekli olan zımba makinesi seçiminde kağıtlar için kullanılanlardan değil, mobilyacıların kullandıkları ve ahşaba işleyen bilen zımba makinelerinden tercih edilmesi gerekmektedir. Eğer suntanın kaplanması gerekiyorsa zımba makinesi mutlaka gerekmektedir. Zımba makinesi yerine kumaşı yapıştırma gibi işlemler hava bırakabileceği için çok verimli sonuçlar yaratmamaktadırlar.
• Çivi; filografi çivisi için yüzlerce farklı çivi kullanabilirsiniz ama en ideal olanları başsız çivi kullanmak olacaktır. Başsız çivinin kullanılması tellerin daha rahat geçmesi ve herhangi bir bükülme gibi işleme maruz kalmamalarına olanak tanıyacaktır. Çivilerin farklı renklerde olmasını da tercih ederek kullanılacak teller ile aynı renk uyumunu sağlayabilir ya da çivileri boyayabilirsiniz. Çivileri boyamak isterseniz en etkili iki yöntem bulunmaktadır. İlki hazırlanan yağlı boya karışımın içine çivileri daldırıp çıkarmak ve sonra ızgara üzerinde kurutmak, diğeri de sprey boya ile boyamak. Elbette çivileri tek tek boyamak isteyenler için fırça kullanarak da boyama imkânı bulunuyor.
• Çekiç; çivilerin suntaya çakılması için gereken çekiç hangi ebatta ya da ölçüde olursa işinizi görecektir. Ama yine de çok büyük çekiçleri, fazla baskı uygulama risklerini göz önünde tutarak kullanmamak daha iyi olacaktır.
• Tornavida ve pense; gerek çivilerin yerleştirilmesi gerekse de tellerin işlem görmesi için gerekli olan tornavida ve pense, hem yamuk çakılan çivileri düzeltmeye yarıyor hem de tellerin yerlerine takılması sırasında oluşan sorunların önüne geçiyor. Filografi düzeyine göre tornavida ve pense kullanımına zamanla ihtiyaç kalmayabilir.
• Çuvaldız iğnesi; bız iğnesi olarak da bilinen çuvaldız iğnesi, ip ve tel çiviler arasından geçirme işlemi esnasında kullanılmaktadır. Başlangıç aşamasında özellikle gerekli olmaktadır. İplerin ve tellerin doğru bir şekilde çivilerin arasından şekil verilmesi için önemlidir.
• İp ve Tel; filografi için tercih edilecek ip ve teller tamamen yapacak olanın tercihine kalmıştır. Ancak yine de örneğin bazı yünlü örgü iplerini kullanmak estetik açıdan kabarık duracakları için pek olumlu sonuç vermeyebilmektedirler. Bu yüzden kalın ip tercih etmek daha iyi olacaktır. Kalın iplerin renk açısından da çok seçeneğinin olması kullanıcılar için büyük bir avantaj sunmaktadır. İplerin yerine tel kullanımı ise daha estetik bir görünüm vermektedir. Aynı zamanda ipler ve teller birlikte de kullanmaya uygundurlar. Tel olarak yapılacak kullanımlar için 0,3 mm tel kullanımı uygun olacaktır. Fakat her telin uyum göstermeyeceğini de belirtmekte yarar var. Bu yüzden filografi teli olarak satılan ürünlerin doğrudan tercih edilmesi daha kolay olacaktır.
• Model; esasında filografi herhangi bir modele gerek duymaz ancak yine de bir desene, fotoğrafı, çizimi vb. temel alarak uygulama yapılmalıdır. Sunta boyutuna göre bastırılacak filografi desenleri ortaya çıkacak eserin daha dikkatli ve özenli bir şekilde yapılmasını sağlayacaktır.

Bu malzemeleri ayrı ayrı almak olanaklı olduğu gibi aynı zamanda hazır olarak satılan filografi seti olarak da bulmak mümkündür. Eğer parçaları ayrıca toplamak zor geliyorsa, bu durumda set tercih etmek daha yararlı olacaktır.

Filografi Yapımı Nasıldır?

Filografi yapmak için öncelikle olarak suntanın zeminin ya da arka planının renkli olmasını istiyorsanız kumaş ile kaplamanız gerekmektedir. Bu noktada suntayı kumaşla kaplamak yerine boyamanın nasıl olacağı merak edilebilir. Boya normal şartlar altında kullanılabilecek bir malzeme olsa da kötü bir görünüm de verebilmektedir. Kötü görünümünün kaynağı boya yapıldığında daha sonra çivilerin çakılması esnasında suntanın kenar kısımlarının kalkması ve boyanın altındaki ahşap görünümün ortaya çıkmasıdır. Bu yüzden kumaş yerine boya kullanılması pek tavsiye edilmemektedir.

Kumaş ile kaplanan sunta üzerine daha sonra filografi modelleri olarak kullanacağınız kağıda basılı modeli sunta üzerine desenin sunta üzerinde neresinde olmasını isteyerek yerleştirin. Modelin kaymaması için bant ile yapıştırın. Daha sonra bantlar model ile birlikte sökülecektir. Modelin sabitlenmesinden sonra ise artık çivileri çakmaya başlayabilirsiniz. Eğer çakma işlemi sırasında çiviler yamuluyorsa ya da istediğin şekilde olmamışsa pense ve tornavida yardımı ile çivileri düzeltebilir, yerlerini değiştirebilirsiniz.

Çivi çakma işlemi ki aslında filografinin en önemli noktasıdır, bu yüzden çakma işlemi sırasında suntaya zarar vermemeye, deseni kaydırmamaya ve mutlaka uygun model üzerinden ilerlemeye devam etmeniz tavsiye edilmektedir. Kullanacağınız çivilerin madeni demir olmasına da ayrıca dikkat edilmelidir. Aksi halde düşük kalite çivi kullanımı zamana bağlı olarak paslanma yaratabilecektir. Doğru çakma işleminin yapılması için çekiç ağırlığının yani uygulanan şiddetinin de 200 – 250 gram ağırlığında olmasına dikkat edilmelidir. Çakılacak panonun çivileri, çakma işlemi sırasında mutlaka modelin – resmin ortasından başlanarak kenarlara doğru çakılmalıdır. Kenarlardan başlanacak uygulamalarda merkeze ulaşmak zor olduğu gibi aynı zamanda desen kayması gibi sorunlar da yaşanabilmektedir. Çakma işlemi bittikten sonra ise çiviler tercihen yaldızla boyanmalıdır. Bu işlem yapılan filografinin daha uzun ömürlü olmasını sağlayacaktır.

Bu noktadaki bir diğer incelik ise, boyanın fotokopi kağıdının boşlukları arasından kumaşın üzerine herhangi bir şekilde geçmemesi için çivilerin yatay şekilde boyanmasıdır. Pano dikey pozisyonda hafifçe yapan kişiye doğru eğimli durmalıdır. Eğer suntayı tamamen zemine yatıracak şekilde kullanırsanız bu durumda suntaya fazla baskı uygulayabilir ya da yapmak istediğiniz desenleri kaçırabilirsiniz. Hafif yatay olarak kullanılması gerek çivilerin çakılmasında gerekse de tellerin gerilmesinde yarar sunacaktır.

Çivilerin çakılması işlemi bitince altta kalan desen – model kağıdının çekilerek koparılması gerekmektedir. Çivilerin kenarlarında kalacak kağıt parçalarının ise iğne ile temizlenmesi gerekmektedir. Tellerin gerilmesi ve yerleştirilmesi işlemi için de teller önce dolgu daha sonra da seçilmiş olan teknik yöntem ile çivilerin arasından geçirilmeli ve tablonun hatları da belirgin hale gelmelidir. Bu noktada tablonun nasıl görüneceği ve hangi renklerin kullanılacağı tamamen filografi yapanın maharetine kalmaktadır. Örneğin aynı renk teller yerine aynı rengin farklı tonlarındaki renklerini yer yer kullanmak filografiye üç boyutlu bir görünüm katacak ve gölgelendirme verebilecektir.

Tellerin aralarda boşluklar kalmayacak şekilde doldurulması en sık kullanılan yöntemdir. Buna göre çiviler arasında teller sürekli olarak yan yana geldiklerinde boşluksuz olacak şekilde dolanırlar ve böylece ana desen ortaya çıkar. Bunun yanında kenar hatları teller ile doldurup orta kısımda yer alan alanların boş bırakılması da yine güzel bir üç boyutluluk izlenimi yaratmaktadır. Bunlar ile birlikte filografi modelleri tamamen yapan kişinin hayal gücüne ve ortaya nasıl bir eser çıkarmak istediğine bağlıdır.

Daha Kolay Filografi Yöntemi

Alışılmış yöntemlerin dışında farklı filografi örnekleri de bulunmaktadır. Buna göre daha kolay filografi yapmak isteyenler daha az uğraş ve malzeme ile filografi yapabilmektedirler. Bu şekilde filografi yapmak isteyenler için gereken malzemeler mantar pano, raptiye ya da çivi, ip ve model olmaktadır.

Burada tahmin edileceği üzere sunta yerine mantar pano kullanılacaktır. Tamamen yapacağınız tasarıma göre bir mantar pano boyutu tercih edin ve modeli mantar panonun boyutuna göre çıktısını alın. Mantar panolar için üretilen raptiyeleri kullanmak büyük bir avantaj sunmasına rağmen raptiyelerin topuz kısımları büyük olduğu için estetik olarak bulmazsanız bu durumda çivi kullanabilirsiniz. Ancak raptiyelerin renkli olması büyük avantaj sunmakta ve aynı tonlardaki teller ya da ipler ile kullandığınızda karşıtlık yaratmamaktadır. Ayrıca panoyu farklı filografi modelleri için kullanmak isterseniz bu durumda da raptiye kullanılması daha yararlı olacaktır.

Modeli panoya raptiye yardımı ile tutturduktan sonra model üzerine raptiye ya da tercihe göre çivileri model üzerinde değerlendirebilirsiniz. Mantar pano kullanırken el kuvveti ile çiviler ya da raptiyeler kolayca yerlerine girecekleri için çekiç kullanmaya gerek bulunmamaktadır. Daha sonra raptiyelerin ya da çivilerin yerleştirilmesi bittikten sonra modeli dikkatli bir şekilde yerinden çıkarabilirsiniz. Daha sonra ipi ya da teli raptiye – çiviler arasına dolayarak görünüm elde edebilirsiniz.

Mantar pano ile çalışırken önemli nokta model kağıdının çıkarılması sırasındadır. Eğer model kağıdını hızlı bir şekilde çıkarmak isterseniz raptiye ya da çivileri yerinden oynatabilecek, böylece tasarımınızın bozulmasına neden olabilirsiniz. Aynı zamanda şiddetli şekilde model kağıdını çıkarmaya çalışmak panonun da soyulmasına neden olacağı için model kağıdını çıkarırken nazik şekilde davranmanız önemlidir.

Filografi Yapımı Örnekleri