Günümüzde bir iletişim dili olarak kullanmasak da film ve dizilerde sık sık karşılaştığımız mors alfabesi, ilgi çekici bir iletişim yöntemidir. Bilindiği üzere insanlar tarih boyunca çeşitli yöntemler kullanarak iletişim kurmaya ve birbirlerine mesaj göndermeye çalışmıştır. Atalarımız milattan önce taş ve duvarlara şekiller çizerken daha sonra yazının bulunmasıyla birlikte kendilerini daha rahat ifade edecekleri iletişim yöntemleri geliştirmişlerdir. Bunlar arasında yer alan mors alfabesi de belirli dönemlerde en etkili ve faydalı iletişim yöntemlerinden biri olarak kabul görmüştür. Bu yazımızda mors alfabesi nedir diye merak edenler için kapsamlı bilgiler yer almaktadır.
Mors kodu olarak da bilinen mors alfabesi, alfabede yer alan harfleri ve sayıları nokta, çizgi ve boşluk ile ifade etmenin bir yoludur. Mors kodunda her harfi yazabilmek için nokta, çizgi ve boşluklar kullanılır. Bu kodlar çeşitli uzunlukta elektriksel akımlar veya yanıp sönen ışıklar gibi mekanik ya da görsel sinyallerle iletilebilir. Mors alfabesi, günümüzde kullanılan Latif alfabesinin her bir harfi ile bağlantılıdır. Adını mucidinden alan mors alfabesi sayılar kullanırken de etkili bir iletişim kurma yöntemidir. Bu alfabenin icadından uzun yıllar geçmesine ve teknolojik gelişmelerle birlikte iletişim farklı bir boyuta geçmesine rağmen mors alfabesi hala en çok ilgi gören haberleşme yöntemleri arasında yer almaktadır.
A | . _ |
B | _ . . . |
C | _ . _ . |
D | _ . . |
E | . |
F | . . _ . |
G | _ _ . |
H | . . . . |
I | . . |
J | . _ _ _ |
K | _ . _ |
L | . _ . . |
M | _ _ |
N | _ . |
O | _ _ _ |
P | . _ _ . |
Q | _ _ . _ |
R | . _ . |
S | . . . |
T | _ |
U | . . _ |
V | . . . _ |
W | . _ _ |
X | _ . . _ |
Y | _ . _ _ |
Z | _ _ . . |
1 | . – – – – |
2 | . . – – – |
3 | . . . – – |
4 | . . . . _ |
5 | . . . . . |
6 | – . . . . |
7 | – – . . . |
8 | – – – . . |
9 | – – – – . |
0 | – – – – – |
Mors kodu, alfabedeki harflerin çizgi ve noktalarla karşılık bulan bir iletişim yöntemidir. Mors alfabesini bulan kişi aynı zamanda telgrafı da icat eden Samuel Finley Breese Morse isimli bir mucittir. 1830'lu yıllarda İngiliz Cooke ve Wheatstone ekibi, elektrik akımını kullanarak beş manyetik iğneli bir telgraf sistemi icat etti. Bu icat İngiltere’de demiryolu sinyalizasyonu için kullanılırken, kariyerine ressam olarak başlayan Morse ise kendi başına elektrikli telgraf geliştirmeye çalışıyordu. Morse, 1830’lu yıllarda Leonard Gale ve Alfred Vail gibi isimlerin yardımı ile tek devreli elektrikli bir telgraf icat etti. Bu cihazda elektrik sinyali bir tel boyunca diğer ucundaki alıcıya ulaşıyordu. Bu sistem için gerekli ekipmanlar anahtar, batarya, tel ve istasyonlar arasındaki kablo hattı olduğu için pratik bir şekilde haberleşmenin yöntemi oldu. Mors alfabesi de bu cihazla birlikte keşfedilmiş oldu.
1830’lu yıllarda mors alfabesini icat eden Samuel Morse; Philips Akademisi ve Yale Üniversitesi’nde eğitim gördü. Zeki bir genç olan Morse, kariyerine ressam olarak başladı ve sanatla ilgilendiği kadar kimya ve elektrikle de ilgileniyordu. Morse, yaşadığı dönemde haberleşme için elektrik kullanabileceğine inanıyor ve elektrik vasıtasıyla mesajların bir yerden bir yere ulaştırılabileceğini düşünüyordu. Yıllar boyunca yoksul bir hayat yaşayan Samuel Morse, 1837 yılında elektromagnetik telgraf buluşuyla önemli bir icada imza attı. İcadını kabul ettirmek amacıyla İngiltere, Fransa ve Rusya arasında mekik dokusa da kimse bu icadın ne amaçla kullanılacağını önemsemediği için destek bulamadı. En sonunda çabalarının karşılığını aldı ve Amerikan Kongresi’nden 30 bin dolarlık bir yardım fonu elde edebildi.
Bu icadından sonra mors alfabesi ile isim yazma konusunda herhangi bir problem yaşamayan Samuel Morse’un kaderi yeni bir şekil aldı. Büyük icattan sonra aleyhinde çok sayıda dava açılsa da mucit zamanın kendi lehine çalıştığından emindi. Gelişmiş ülkelerde telgraf sistemi hızla büyürken Morse’un da ünü giderek arttı. Fakat bu genç mucidin bulduğu sistemin kullanımı yeterince kolay değildi. Morse bir süre sonra Alfred Veil’in önerdiği bir sistemin daha basit olduğuna kanaat getirdi ve bu sistemi uygulamaya başladı.
Bu sistemin ismine daha sonra Amerikan Mors kodu adı verildi. Morse alfabesinin çıkmasından sonra önemini yavaş yavaş kaybeden telgraf sistemleri popülerliği azaldı. İlk olarak Almanya’da 1850 yılında 2.400 km’den fazla mors şebekesi donatıldı. Daha sonra Rusya, Belçika, İsviçre ve İspanya da mors koduna giren ülkeler oldu. Bu süreçte ABD de telgraf telleri ile örülmekteydi. Edinilen bilgilere göre 1855 yılına gelindiğinde ABD’de haberleşmenin hızlanması için yapılan geliştirme projeleri kapsamında telgraf tellerinin uzunluğu 45 bin kilometreyi buldu. Bu yıllara gelindiğinde artık yaşlı bir mucit olan Morse, çeşitli ödüller almaya ve şöhretini yaşamaya devam ediyordu. Mors kodunun mucidi olarak bilinen Samuel Morse, 2 Nisan 1872 tarihinde hayatını kaybettiğinde varlık içindeydi.
Pek çok kişi mors alfabesi isim yazma konusunda bu haberleşme dilini öğrenip sevdiklerine mesajlar göndermek istemektedir. Değişik şekillerde yan yana getirilen nokta ve çizgilerden oluşan mors alfabesi ile iletişim sanıldığı kadar zor değildir. Mors alfabesi ile haberleşirken değişik şekillerdeki nokta ve çizgiler kullanılır. Bildiğimiz alfabedeki her harfin karşısına bu tür nokta ve çizgi gelerek mors alfabesi oluşturulabilir.
Günümüzde mors alfabesi ile haberleşme ve iletişim kurulurken gönderici cihazın başındaki memurun manipleyi kullanması gerekir. Maniple, mors alfabesinin yazıldığı cihazdaki bir koldur. Bu kola kısa veya uzun basışlar yaptığında iletişim kurulabilir. Mors alfabesinde kısa basışların karşılığı nokta anlamına gelirken uzun basışların karşılığı ise çizgi belirtir. Bu sayede yan yana gelen nokta ve çizgilere göre her harf oluşur. Bu harflerden oluşan kelimeler ve cümleler ile herhangi bir durum veya olay hakkında karşı tarafa mesaj gönderilmiş olur.
Sitem genellikle mors kodu olarak adlandırılır. Bu yüzden mors alfabesi çeviri sürecinde İngiliz alfabesi ve buna bağlı noktalama işaretleri kullanılmak istendiğinde iki farklı mors türü devreye girer. İlk etapta anlama problemleri yaratan mors alfabesi, daha sonra çözüldüğü zaman insanlığın gelişimine önemli faydalar sağlamış buluşlardan biri olarak kabul görmüştür. Geçmiş dönemlerde ve özellikle dünya savaşı gibi sıkıntılı zamanlarda iletişim sağlayabilmek için en etkili yolların başında mors alfabesi gelmektedir.
Mors alfabesinin uygulanması gönderici cihazın başındaki memur tarafından kullanılır. Burada kısa basışların karşılığı nokta, uzun basışların karşılığı ise çizgi anlamına gelir. Bu sayede yan yana gelen nokta ve çizgiler harfler, kelimeler ve cümleler oluşmaktadır. Sistem genel olarak mors kodu olarak bilinse de İngiliz alfabesi ve buna bağlı noktalama işaretlerini ifade etmek için farklı türlere sahiptir. Bunlardan ilki Amerikan mors kodu olarak bilinir. Günümüzde ticari kullanım için pek kullanışlı olmasa da bu alfabe pek çok kaynakta “Demiryolu mors alfabesi” olarak adlandırılır. Demiryolları arasındaki istasyonlarda sağlıklı bir şekilde iletişim kurulabilmesi için Amerikan mors kodları kullanılabilmektedir. Kodlama şekli kıtalar üzerinde bulunan telgraf sistemindeki operatörlerin de en çok kullandığı yöntemlerden biridir.
Modern uluslararası mors alfabesi, çeşitli kaynaklarda Çağdaş mors Kodu olarak da bilinir. 1848 yılında Alman Gerke tarafından tasarlanan bu kodun ardından ilk denemeler Almanya’da yapılmıştır. Bu kodun daha da gelişim göstermesi beklenirken Uluslararası mors kodu olarak yeniden tasarlanmıştır. Son halini 1865 yılında alan mors alfabesi günümüzde de hala geçerliliğini korumaktadır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği, modern mors kodunun gelişimini ve kabulünü onaylamış bir kuruluştur. Günümüzde mors alfabesi iletişim için kullanılmasa da artık çeşitli mesajlrı göndermede alternatif bir teknik olarak hala büyük ilgi görmektedir.
Mors alfabesi, radyo odaklı bir iletişim sistemi kullanılmak istendiği istenildiği zaman çok basit ve verimli bir hale gelebilir. Bu kapsamda icat edilen cihaz sistemi üzerinde bulunan telgraf anahtarı ve alıcısı sayesinde rahatlıkla kullanılabilmektedir. Sinyal topuza basıldığı zaman ve açık bırakıldığında kapalı durumdadır. Noktaların ve kısa çizgilerin uzunluğu mors alfabesi ile yazan telgrafçı tarafından rahatlıkla kontrol edilebilir. Mors alfabesinin yazıldığı cihazlar, çok cızırtılı ve düşük frekanslı ortamlarda bile çalışabilecek şekilde dizayn edilmiştir. Bu yüzden mors alfabesi ile iletişim kurmanın kötü ve zamansız olduğu ortamlarda bile etkili biçimde haberleşme sağlanabilir. Mors kodlamasının geliştirildiği bir diğer ekosistem ise Q kodlarıdır. Mors kodlamasını sık sık kullanan amatör radyocular, bu kodları kendi aralarında Q kodları ile kısaltabilirler. Radyo üzerinde kurulan iletişimin sağlıklı olması için bu tür Q kodları kullanılmaktaydı. Dolayısıyla mors alfabesi aynı zamanda radyo dalgaları üzerinden de iletişim kurulmasına öncülük etmiş bir icattır.
Mors kodunun icat edilmesi ile elde edilen faydalar günümüzde pek fazla bir şey ifade etmese de geçmiş dönemde son derece önemliydi. Özellikle mors alfabesinin icat edilmesi iletişim kurma dünyasında yepyeni kapılar açmıştır. Mors alfabesi sayesinde uzun mesafelerde en hızlı şekilde iletişim kurma imkanı elde edilmekteydi. Ayrıca açık denizlerde gemiler arasında iletişim kurulması da mors alfabesi sayesinde rahatlıkla gerçekleşmiştir. Başta 2. Dünya Savaşı olmak üzere insanlık tarihinin belirli dönemlerinde mors alfabesinin kullanımı çok önemli bir yere gelmiştir. Mors kodu sayesinde savaş gemileri üsleriyle iletişim kurarak stratejik bilgiler elde edebilmiştir. Aynı zamanda savaş uçakları da düşman gemilerinin yerlerini ihbar etmek için müttefiklerine mors koduyla mesajlar göndermiştir.
Hediyelik eşya sektöründe mors kodu ile yazılan ekipmanlar ve hediyelik eşyalar da büyük ilgi görmektedir. Her geçen gün daha fazla kişinin ilgisini çeken mors alfabesi hediyeler arasında herkesin zevkine hitap edecek ürün ve ekipmanlar ile piyasaya sürülmektedir. Son yıllarda hediyelik eşya sektöründe büyük ilgi gören bu ürünlere ulaşmak ve sevdiklerinize hediye verirken değerli mesajlar iletmek istiyorsanız bu tür hediyelik eşyaları tercih edebilirsiniz. Özellikle doğum günü, iş kutlaması ve anneler günü gibi özel günlerin anlam ve önemine hitap eden mors alfabesi ile yazılmış pek çok hediyelik eşya vardır. Günümüzde hediyelik eşyaların kullanışlı ve standartların dışına çıkmış bir yapıya sahip olması son derece önemlidir. Bu yüzden mors alfabesi kullanılarak yazılan hediye çeşitlerinden birini tercih edip sevdiklerinize daha önce benzeri görülmemiş bir hediye sunabilirsiniz.
Mors alfabesinin kullanımı günümüzde sadece belirli kişiler tarafından bilinen bir süreç olduğu için herkese hitap etmeyebilir. Ancak mors kodu ile yazılmış mesajlar içeren kaliteli ve kullanışlı hediyeler özellikle son yıllarda ciddi anlamda ilgi çekici hale gelmiş ve popüler olmuştur. Sosyal medyada da en çok paylaşılan ve beğeni toplayan gönderilerde bu tür mors kodu ile yazılan ekipmanlar dikkat çekicidir. Günlük yaşamda bileklik gibi bir aksesuar kullanan sevdiklerinize mors alfabesi ile yazılmış mesajlar taşıyan hediyelik eşyalar verebilirsiniz. Bunlar arasında son dönemde en çok tercih edilen ekipman ve hediyelik eşyalardan biri mors alfabesi bileklik çeşitleridir. Kadın veya erkek fark etmeksizin her cins için kullanılabilir olan bu bileklikler sayesinde estetik bir görünüm elde etmek çok kolaydır.