Viski Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir? - Viski Nasıl Yapılır?

Alkollü içecekler arasında kendilerine özgü tatları ve içimleri ile birlikte ayrıcalıklı bir yere sahip olan viski çeşitleri kendi aralarında da yapımlarına ve notalarına göre farklılık gösteriyorlar. Damak zevkinize uygun olan viskileri tercih edebilmeniz için viski çeşitlerinizi tanımanız yarar sağlayacaktır.

Dikkatizi Çekebilir;Kişiye Özel Viski Bardakları

Viski Nasıl Yapılır?

Viski çeşitleri nelerdir sorusuna yanıt olarak en temel açıdan viskinin nasıl yapılır sorusununda bilinmesi gerekmektedir. Viskinin yapılması için temel olarak 3 ana temel malzemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu üç temel madde; su, tahıl ve maya olmaktadır. Tahıl ürünü olarak viski çeşitlerine göre belirli tahıllar öne çıkmaktadır, esasında bu farklılık viski çeşitlerinin ana yapısını da belirleyecektir. Örneğin İskoç viskilerinde daha çok arpa öne çıkarken Amerikan viskilerinde ana madde mısır ya da çavdar olmaktadır. Ancak bu tür viskilerin yapımında sadece tahıl seçimi yeterli olmuyor.

Viskiler temel olarak damıtımevi olarak adlandırılan yerlerde yapılmaktadır. Damıtımevleri temiz su kaynaklarına yakın şekilde kurulurlar. Bunun nedeni ise suyu çok fazla işleme ya da ulaştırmaya tabii tutmadan doğrudan üretimde kullanabilmektir. Aynı zamanda su kalitesine göre de viskilerin tadı değişiklik göstermektedir. Bu açıdan dünyaca ünlü viski üreticileri kolayca farklı yerlerde fabrika açmamaktadırlar.

Geleneksel yöntem kullanıldığında viski üretmek için eğer ana tahıl olarak arpa kullanılacaksa, bu arpalar damıtımevine yakın yerlerden hasat edilir. Mayanın kullanımı ise alkolün ortaya çıkmasında yani alkol oranının ayarlanmasında son derece önemlidir. Üretim aşamasının ilk kısmı ise maltlama denilen yöntemden geçmektedir. Hasat edilmiş olan arpaların ya da tahılların önce içi su dolu büyük tanklarda belirlenen günler boyunca kalması ile başlamaktadır. Genelde yüzde 45 oranında nem oranı yakalanmaya çalışılmaktadır. Islanmış ve şişen arpa ya da tahıl taneleri çimlendirme aşamasına geçiş yapılması için yere serilirler. Bu işlem viski yapımında oldukça önemlidir. Günümüz imkânları ile mekanik olarak yapıldığı gibi bazı geleneksel damıtımevleri hâlâ bu yöntemi kullanmaktadırlar. Filizlenmeye başlayan arpaların birbirlerine dolanmamaları için de sürekli olarak havalandırma işlemi yapılmaktadır. Havalandırma işlemlerinin sonrasında tahıllar lapalama denilen ayrı bir işleme tabii tutulurlar ve daha sonra büyük kazanlarda fermantasyon işlemleri ile damıtım aşamasına geçilir.

Tüm bu süreç esasında oldukça meşakkatli ve uzun olabilmektedir. Viskinin tadının oluşması için de olgunlaşma denilen döneme ihtiyaç bulunmaktadır. Olgunlaşma dönemi üstün kaliteye sahip viski üreticilerinde fıçılarda yapılmaktadır. Fıçının yapıldığı ağaç dahi viskinin tadını etkileyebilmektedir. Temel olarak viskinin üretilmesi bu yöntemlere dayansa da viskinin çeşitlerine göre farklılıklar bulunabilmektedir.

Viski Çeşitleri Nelerdir?

Tercih edilen ve sık tüketilen viski çeşitleri özellikleri ile şu şekildedir;

• Single Malt (Tek Malt)
• Grain (Tahıl)
• Blended (Harman)
• Blended Malt (Malt Harman)
• Bourbon
• Tennessee
• Rye (Çavdar)

Her birisinin kendisine özgü tadı ve özelliği bulunmaktadır. Daha küçük ve butik sayılacak viski üreticileri bu çeşitlerin dışında viski üretimi de yapıyor olsalar da dünya genelinde temel viski çeşitleri yedi tane kabul edilmektedir.

Single Malt Viski

Yaygın olarak tercih edilen single malt viskiler tek bir damıtımevinde, sadece su ve arpa maltının kullanılması, genellikle de tek bir arpa çeşidinden elde edilmiş İskoç viskilerini ifade etmektedir. Üretim sürecinde diğer viskiler ile aynı yöntemler kullanılmaktadır. Ancak harman olmaması sayesinde viskinin notaları daha belirgin ve keskin olabilmektedir.

Daha fazla detaylandırmak gerekecekse, Türkçe’de tek malt viski olarak da ifade edilen bu viski çeşidi, tek bir damıtımevinden çıkmaktadır. Normalde viskilerin farklı üreticiler ile karıştırılması da mümkün olabilmektedir. Single malt viskilerin isli olanları olduğu gibi issiz olarak da yapılanları mevcuttur. Karakteristik özellikleri bakımından kalite, tat ve koku açısından en çok tercih edilen viskiler arasında yer almaktadırlar. Özellikle fıçılar içerisinde en az 10 yıl bekletilenleri oldukça güzel notalara sahiptir. Tadına bağlı olarak single malt viskilerin fiyatları da diğer viskilere göre daha fazla pahalı olabilmektedir. Genelde İskoçya’da üretilirler ve Amerikan menşeli viskilerin tat açısından tam karşıt tarafında dururlar. Fakat her İskoç viskisi single malt özelliği de taşımadığı için her İskoç viskisine single malt olarak yaklaşmamak gerekmektedir. Tat olarak son derece kesif, baharatlı, tatlı, yer yer yumuşak notalar sunan single malt viskiler, özellikle İskoçya’da üretilenlerine baktığınızda yetiştiği bölgelere göre de farklılık gösterebilmektedir.

Tahıl Viski

Viskinin ana malzemesi olan tahılların, single malt viskilerde olduğu gibi tek bir tahıl olarak değil de farklı tahılların bir araya gelmesiyle kullanılmasına tahıl viski denilmektedir. Dünyada üretilen pek çok viski esasında tahıl viski kategorisine girmektedir. Asıl farkını üretim sürecindeki “coffey” denilen imbiklerden olan tahıl viskiler, arpa, mısır, yulaf, çavdar, buğday gibi tahıllardan üretiliyor.

Coffey olarak adlandırılan imbikler genelde tamamen sanayi tipi üretim için oldukça karmaşık yapıya sahip özellikler taşımaktadırlar. Alkol üretme biçimi olarak diğer imbikleri andıran tarafı bulunmasına karşılık fiziksel yapısı itibariyle oldukça farklıdır ve yüzde 90’un üzerinde etil alkol alabilme kapasiteleri bulunmaktadır. Tahıl viskilerde en sık kullanılan tahıllar ise buğday, mısır ve çavdardır. Genelde arpa tahıl viskilerde tercih edilmemektedir. Ancak yine de arpanın temel alındığı tahıl viskiler de bulunmaktadır. Tıpkı single malt viski üretim sürecindeki gibi aşamalara tabii tutulan tahıl viskiler için en büyük üretim farkı farklı tahılların kullanılmasıdır. Tat olarak kullanılan tahıla göre farklılık göstermelerine rağmen dengeli, yumuşak, kesif, baharatlı gibi notaları yaygın olarak kullanmaktadırlar.

Harman Viskiler

Blended olarak da bilinen harman viskiler farklı tahıl özelliğine sahip olan viskilerin bir araya getirilmesinden üretilmektedir. En temel tanımı ile malt ve tahıl viskilerin karışımı olarak adlandırılabilecek harman viskilerde genelde yüzde 40 malt ve yüzde 60 tahıl oranı tercih edilmektedir. Başka bir deyişle harman viskiler en az 2 ya da daha fazla damıtımevinde üretilen viskilerin bir araya getirilmesinden oluşmaktadır.

Elbette harman işlemi gelişigüzel bir şekilde yapılmamaktadır. Harman viskinin kaliteli olması için tahılların birbirine uyumu ve özenli bir şekilde bir araya getirilmeleri son derece önemlidir. Karışımlar zaten her markaya ait özel olarak belirlenmektedir ve markalar formüllerini başkaları ile paylaşmamaktadırlar. Çünkü her formül, markanın karakteristik özelliğini de vermektedir. Formüle göre firmanın baş harmancısı tarafından özenle üretilen harman viskiler bu karışım neticesinde karakteristik özelliklerine ulaşırlar. Genel olarak harman viskiler daha ucuzdur ve bu yüzden daha geniş kesimler tarafından tercih edilebilmektedir. Yumuşak, yer yer sert ancak dengeli nota özelliklerine sahiptirler.

Malt Harman Viskiler

Blended malt olarak da bilinen malt harman viskiler isminden anlaşıldığı gibi sadece malt viskilerin karışımından üretilmektedir. Tıpkı harman viskiler gibi malt harmanları da en az 2 ya da daha fazla damıtımevinden çıkan viskilerin harmanlanması ile üretiliyorlar. En önemli nokta ise malt harmanların içlerinde tahıl viski bulunmaması ve sadece malt viskilerden oluşması gerektiğidir.

Malt viskiler bilindiğin gibi arpadan üretilirler ve malt harman olarak adlandırılan viskiler birden fazla arpa viskilerinin belirli formüller kapsamında bir araya getirilmesinden oluşmaktadırlar. Malt viskileri sevenler ve daha farklı tadım yapmak isteyenler tarafından tercih edilmektedirler.

Bourbon Viski

Sevilen bir viski türü olan Bourbon viskiler Amerikalı menşeli viskileri ifade etmek için kullanılır. Zaten karakteristik özellikleri arasında Amerika’da üretilmiş olması gerekmektedir. Bunun yanında yapımında işleme alınan tahılın en az yüzde 51’i mısır olmalıdır. Geriye kalacak olan diğer tahıllar ise çavdar, buğday ya da arpa olmalıdır. Olgunlaştırma döneminde kullanılacak fıçıların da yeni yani daha önce başka viskide kullanılmaması, içlerinin de yakılmış olması gerekmektedir. Alkol derecesi de yüzde 40 olmalıdır. Bu özelliklere uygun şekilde üretilen viskilere Bourbon denilmektedir. Gerek yapım gerekse de mısır kullanıldığı için son derece keyifli, yumuşak ve farklı baharatların bir arada bulunduğu bir için keyfi sunmaktadır.

Tennessee Viski

Genelde Bourbon viskiler ile karıştırılan Tennessee viskiler temelde Bourbon ile benzer özellikler gösterirler. Ancak ikisi arasındaki en önemli farkın üretim sürecinde Tennessee viskilerin ek bir işleme daha tabii tutulmasıdır. Kömür filtrasyonu olarak bilinen bu işlem imbiklerden çıkarılan ve yüzde 70 oranında alkole sahip olan içkinin olgunlaştırma aşamasına geçilmeden önce başka bir viski ile ıslatılarak ardından da kömür haline getirilmiş akçaağaç odunlarının bulunduğu tanklardan damla damla geçirilerek üretilmesi gerekiyor. Bu yüzden Tennessee viskilerinde hafif isli bir tat bulunur ve karakteristik tatlarını yapım aşamasında geçirilen yöntemlere borçludurlar.

Çavdar Viski

Yapımı itibariyle Bourbon viskilere çok benzeyen çavdar viskiler ile diğer viskinin arasındaki en önemli fark çavdarın daha baskın olarak kullanılmasıdır. Çavdar viskilerin üretiminde en az yüzde 51 oranında çavdar kullanılmaktadır. Olgunlaşma döneminde ise içi yakılmış ve daha önce başka viskiler için kullanılmamış olan fıçılarda dinlendirilmektedirler. Çavdar viskilerindeki çavdar notalarının fazla olması bakımından kendilerine özgü tatları ve yumuşak bir içimleri bulunmaktadır. Aynı zamanda soğuk kullanım için de uygundurlar.

Viski Aksesuarları Nelerdir?

Viski çeşitleri ve özellikleri bilinmesinin yanında iyi bir viski deneyimi yaşamak için viski çeşitleri arasından seçim yapmak büyük önem taşıyor olsa da viski içimi sırasında kullanılacak malzemeler de önemlidir. Viskilerin birbirlerine yakın tatları olmalarına rağmen karakteristik notaları bulunmaktadır ve eğitimli bir ağız bu notaları çok kolay bir şekilde ayırt edebilmektedir. Bu bakımdan bir viski size kötü geliyorsa, başka viski çeşitlerini deneyerek notalarını beğeneceğiniz viskileri tercih edebilirsiniz. En iyi viski çeşitleri arasında mutlaka ağız ve damak zevkinize uygun viskiyi kolayca bulabilirsiniz.

Fakat sadece viskilerin tatlarından değil, aynı zamanda içimi sırasında da kullanılacak aksesuarlara dikkat edilmelidir. Viskiler her bardakta içilmediği gibi viskilerini soğuk içmeyi sevenler de buz ile viskilerini kullanmamalıdırlar. Viski içimi için üretilen özel bardaklar kokuyu ve notaları çok daha dengeli bir şekilde algılamayı sağlamaktadırlar. Viski bardakları aynı zamanda görünümleri itibariyle de viski keyfinin artmasına katkı sunarlar.

Diğer bir dikkat edilmesi gereken nokta da buzun viskiler için asla tercih edilmemesidir. Çünkü buz temelde su olduğu için erimesi ile birlikte hem viskiyi sulandıracak ve bu durumda alkol oranını düşürecektir, hem de notaları bastırarak viskinin tadının tam olarak ortaya çıkmasını engelleyecektir. Bu sebeplerden ötürü buz yerine viski taşı kullanılması çok daha pratik ve tadım açısından yararlı olacaktır. Viski taşları aynı zamanda ömürlük kullanıma da sahip olmalarından dolayı her viski tadımı sırasında kullanılabileceklerdir.

Bu noktaların yanında viskilerden daha iyi tat almak için küçük aperatifler deneyebilirsiniz. Gözden kaçırılmaması gereken bir diğer önemli nokta da bira, şarap ya da rakı gibi viskiler yemek yerken tüketilmezler, aksi halde notaları tam olarak anlaşılmaz.